Tipovi rana kod starih lica – dekubiti
Rana predstavlja prekid kontinuiteta čovekovog tkiva usled povrede. U zavisnosti od vrste povrede, prekid može da bude na površinskom sloju kože ili da ide dublje. Uzrok nastanka rane može biti mehanički, fizički ili hemijskim činiocima. Kada pričamo o ranama, moramo uzeti u obzir sve nuspojave koje dolaze sa njihovom pojavom. Prvi i najveći problem je taj što usled pojave rane, u zavisnosti od veličine i dubine povrede, možemo izgubiti veliku količinu krvi, drugi problem je taj što može doći do infekcije i od naizgled male povrede možemo doći do teških medicinskih stanja. Ne treba zanemariti ni pojavu bola i neprijatnog stanja koji se javlja kod osobe koja je zadobila povrede.
Jedan od najvećih problema sa kojima se susreću negovateljice ili gerontodomaćice koje pružaju pomoć u kući starim licima koji su teško pokretni ili nemoćni je pojava dekubita. Dekubitus je hronična rana izazvana pritiskom i predstavlja oštećenje kože i tkiva kao posledica predugog držanja tela u jednom položaju. Pritisak koje telo vrši na podlogu, usled svoje težine i nemogućnosti pomeranja stvara rane na tačkama koje su najviše izložene i na taj način ugrožene. Kako se rana ne bi širila i kako bi proces zarastanja što kraće trajao potrebno je pristupiti lečenju čim se uoči i početno crvenilo. Da bi se izlečio dekubit, potrebno je obratiti pažnju na regulisanje celokupno zdravstvenog stanja starijeg lica. Najpre treba omogućiti starijem licu specijalan dušek za dekubite, a nakon toga akcenat staviti na regulisanje ishrane i terapije. Dušek za dekubite koji smo ranije spomenuli, omogućava da se izmesti pritisak sa jedne tačke na telu, na drugu i tako ublaži intezitet trajanja oslonca. Takođe, pored dušeka, neophodno je menjati položaj pacijenta na svaka dva do tri sata i održavati redovnu higijenu tela i posteljine.
Gerontodomaćice ili negovateljice koje se brinu o starom licu koje ima dekubite moraju redovno da dezinfikuju rane, a stručno medicinsko osoblje da previja i daje potrebnu terapiju kako ne bi došlo do širenja. U kućnim uslovima mogu se lečiti manji i dekubiti koji nisu otišli u dublje slojeve tkiva, ali ukoliko dođe do pogoršanja neophodno je odvesti lice kod hirurga i nastaviti lečenje u bolničkim uslovima.
Pored dekubita, moguća je pojava i drugih oblika rana poput:
#1 Nagnječenja
Može se pojaviti usled padova ili pri gubitku ravnoteže. Isto tako, prilikom udarca tupim predmetom, nije karakteristična pojava krvi, ali se mogu javiti povrede u vidu velikih bolnih modrica sa podlivima koji mogu prouzrokovati zgrušavanje krvi.
#2 Razderotine
Tip rane koji nastaje usled kontakta sa tupim ili oštrim predmetom ili pri padu sa visine. Povreda je nepravilnih ivica i često dođe i do infekcije zbog prenosa bakterija sa drugih predmeta.
#3 Posekotine
Ovaj oblik je najčešće izazvan neprimerenim korišćenjem oštrog predmeta, a rana je pravilnih ivica, sa pojavom velike količine krvi i bez znakova infekcije.
#4 Ujed
Nastaje kao posledica dubokog prodiranja zuba životinje ili čoveka. S obzirom na to da se u ustima čoveka nalazi preko 300 vrsta, dok u ustima psa preko 600 vrsta bakterija, ovakav vid rana uvek je praćen infekcijskom zarazom.
Ne postoji univerzalni način lečenja, svaka povreda zahteva poseban način tretiranja i podrazumeva drugačiji vremenski period zarastanja. Najbitnije je da gerontodomaćice ili negovateljice prepoznaju tip rane i na vreme obaveste stručna lica koja mogu pružiti adekvatnu pomoć i negu u cilju što bržeg zaceljenja i oporavka starijeg lica.